Stowarzyszenie Rozwoju Lokalnego "INICJATYWA" w Kosinie

Kosina, to wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie łańcuckim, w gminie Łańcut. Kosina leży 23 km na wschód od stolicy Podkarpacia - Rzeszowa. Jest największą wsią w gminie Łańcut.

Galeria Kosiny z lotu ptaka autorstwa Wacława Szczepańskiego - www.waciobird.pl

W latach 1973-1976 miejscowość była siedzibą gminy Kosina. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.

Wieś położona jest nad rzeczką Kosinką. Ze względu na ukształtowanie terenu zwyczajowo dzielona jest na Kosinę Dolną i Górną. Wieś powstała za czasów panowania Kazimierza Wielkiego na prawie magdeburskim, jako osada kolonistów niemieckich. Po raz pierwszy wzmiankowana w dokumencie lokacyjnym wsi Noua Villa Daz Newdorf (Kraczkowa) z 1369 roku, gdzie wśród świadków został wymieniony sołtys Kosiny "scultetus in Kossyna nomine Johannes". W 1384 r. była tu już parafia rzymskokatolicka. Pierwszymi właścicielami wsi był Otto z Pilczy lub jego zięć Wincent z Granowa, kasztelan i starosta nakielski (zm. 1410), następnie Elżbieta, wdowa po Wincentym. Po jej śmierci w posiadaniu potomków Pileckich z Łańcuta. Kolejmymi właścicielami była rodzina Stadnickich, od której wsi przyjął Stanisław Lubomirski. W rękach Lubomirskich Kosina pozostała do I połowy XVIII wieku. W latach 1738-88 jako właściciele notowali są książęta Sanguszkowie. Po nich, w drodze licytacji, osadę nabyła Kunegunda Prekowa. Kolejną dziedziczką została księżna Elżbieta z Czartoryskich Lubomirska 1733 1816). Nowa właścicielka w 1802 roku oddała Kosinę (z miastem Przeworskiem i siedmioma okolicznikami wsiami) swojemu ulubieńcowi i wychowankowi Henrykowi Lubomirskiemu. Lubomirscy z Przeworska Kosiną dzierżyli do 1944 roku.

We wsi znajduje się drewniany kościół konstrukcji zrębowej pw. św. Sebastiana, wzniesiony w roku 1737. W roku 1980 był gruntownie odnawiany z całkowitą wymianą gontów. W miejscu starej kruchty wzniesiona została nowa. We wnętrzu zachował się pierwotny wystrój, m.in. polichromia iluzjonistyczna z XVIII w. Poprzednio stał w tym miejscu najstarszy kościół w Kosinie z XV w., spalony przez Tatarów 12 czerwca 1624 roku. W czasie najazdu tatarskiego, hordy pod wodzą Kantymira zniszczyły całą wieś, biorąc ludzi w jasyr. Znaczna część wziętych do niewoli została uwolniona po klęsce Tatarów w bitwie pod Martynowem, zadanej im przez hetmana Stanisława Koniecpolskiego.

Kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa - Usytuowany w centrum wsi, nieopodal drogi krajowej nr 4. Murowany z cegły, otynkowany, orientowany, modernistyczny. Wewnątrz rzeźba św. Antoniego z Dzieciątkiem z 2 poł. XVIII wieku przeniesiona z przydrożnej kapliczki, krucyfiks w tęczy z XVII wieku. Od wschodu, północy oraz częściowo od południa zachowane pozostałości obwarowań.Kościół filialny pw. św. Sebastiana. Usytuowany w południowej części wioski o nazwie Kosina Górna, wśród zabudowy mieszkalnej, po zachodniej stronie potoku Kosinka, w centralnej części, niewielkiego, sztucznie usypanego wzniesienia w kształcie owalnym. Drewniany, konstrukcji zrębowej, pobity gontem, orientowany, salowy, z prezbiterium zamkniętym trójbocznie, kruchtą od zachodu i zakrystią od północy. Nawa przykryta stropem, nad prezbiterium strop w formie silnie spłaszczonej kolebki pozornej. Dachy dwuspadowe o lekko wygiętych połaciach pobite gontami. Wnętrze kościoła pokryte iluzjonistyczną polichromią zapewne z XVIII wieku naśladującą podziały architektoniczne i okna. Kościół posiada bogate wyposażenie z okresu XVII XVIII wieku. Na uwagą zasługuje manierystyczny ołtarz główny z 2 ćw. XVII wieku w formie tryptyku z bogatą snycerską dekoracją ornamentalną. W polu głównym obraz z przedstawieniem św. Sebastiana (mal. Jan Tabiński, 1864 r.) drewniana chrzcielnica rokokowa z 2. poł. XVIII wieku, barokowa szafa zakrystyjna z 1. ćw. XVII wieku. Krzyże barokowe z XVIII wieku. Kościół jest otoczony współczesnym, drewnianym ogrodzeniem. W jego obrębie znajduje się szereg drewnianych świątków przeniesionych z miejscowych kapliczek. Na szczególną uwagę zasługuje figurka św. Jana Nepomucena z końca XVII wieku. Do chwili obecnej kościół służył kultowi, szczególnie uroczyste msze są odprawiane w dniu święta patrona.

Plebania - usytuowana w pobliżu kościoła, wybudowana na pocz. XX wieku, murowana (obecnie w przebudowie).

Kapliczki: - zlokalizowana w pobliżu kościoła parafialnego, u stóp wzgórza plebańskiego, drewniana, oszalowana deskami, posadowiona na postumencie z kamienia polnego. Wewnątrz figurka św. Antoniego z Padwy. - statua NMP, postawiona na jednym z bastionów ziemnych przy kościele parafialnym. Na wysokim, betonowym postumencie tablica z napisem: "RP 1908 Na pamiątkę jubileuszową 2 setną rocznicę kościoła, 50 letnia kapłaństwa Ojca Świętego Piusa X, 60 letnią panowania cesarza Franciszka Józefa, 50 letnią objawienia Matki Bożej w Lourdes, 34 roku pasterzowania ks. Jana Jędrzejowskiego proboszcza w Kosinie dziekana leżajskiego Podkomorzego Jego Świątobliwości".

Dawny folwark Lubomirskich usytuowany jest w centrum wsi, po południowej stronie drogi nr 4. Do chwili obecnej z obszernych niegdyś zabudowań zachowała się wzniesiona na pocz. XX wieku, murowana rządcówka (obecnie przedszkole) oraz stajnie zabudowane w czteroboczne gumno. Wokół pozostałości parku z wiekowymi jesionami i lipami.

W centrum wioski przy szosie znajdują się trzy zabytkowe budynki użyteczności publicznej, wybudowane w okresie międzywojennym: dawny urząd gminy (ob. poczta), młyn oraz szkoła podstawowa. Najciekawszym obiektem jest murowany młyn, który powstał dzięki zaadoptowaniu części zabudowań po wcześniejszym zajeździe.

Wieś położona jest w północno-wschodniej części powiatu łańcuckiego. Zgodnie z układem mapy opisującym Regiony Fizyczno-Geograficzne wg Jerzego Kondrackiego Kosina leży w Regionie Karpackim, prowincji Karpat Zachodnich z Podkarpaciem Zachodnim i Północnym, pod prowincji Podkarpacie Północne w Kotlinie Sandomierskiej. Od północy graniczy z Pradoliną Podkarpacką, poprzez Podgórze Rzeszowskie na ternie którego znajduje się praktycznie cała Kosina, aż niemal do granic Pogórza Dynowskiego

Jej powierzchnia obejmuje dzisiaj dość duży obszar, który wynosi 2043,89 ha. Przez Kosinę przepływa rzeczka Kosinka. Wieś dzieli się na dwie części: południową, zwaną Kosiną Górną - ze względu na pagórkowaty teren i na północną, nazywaną Kosiną Dolną - położoną na nizinnym terenie.

Oprócz tych podziałów obszarowych, istnieje jeszcze inny podział wsi na poszczególne części o określonych nazwach. "Klin" - to kraniec południowy, wciskający się w obszar Markowej i Gaci. Przeciwległa część to "Małodobra", prawdopodobnie ta nazwa się przyjęła ze względu na ubogie, podmokłe obszary ziemi. Ta część, która leży po prawej stronie rzeczki Kosinka to "Wielka Strona" - ze względu na większą ilość gospodarstw, a ta po lewej to "Mała Strona".

Kosina leży w swoistym cieniu opadowym. Większość gwałtownych burz przechodzi kilka-kilkadziesiąt km na północ, południe bądź pd-zach od niej. Temperatury są za to nieco niższe niż np. w Rzeszowie. Często zaporą dla burz z zachodu jest początek pogórza - okolice Czudca i Lutoryża (gdzie często pada grad, a deszcze są ulewne), a nawet Rzeszowa.

W Kosinie znajduje się przystanek kolejowy z dwoma peronami wybudowany jeszcze przed I wojną światową, a unowocześniony w latach 70. XX wieku. W Kosinie jest także wiele ciekawych tras wśród dzikich pól oraz mały las na granicy z Głuchowem.

Z Kosiny pochodził najmłodszy pułkownik w historii Rzeczypospolitej – Leopold Lis-Kula. Również z Kosiny pochodził błogosławiony Józef Achilles Puchała z grona 108 męczenników.

W Kosinie działa klub sportowy LKS "Dąb", który powstał już w 1950 roku. Obecnie drużyna występuje w B-klasie, w grupie Rzeszów III - Łańcut. Obecnie planowane jest powiększenie stadionu i utworzenie boiska treningowego obok głównej płyty.

Jakby ktoś posiadał jakieś ciekawostki o Kosinie i chciałby podzielić się nimi z nami - prosimy pisać do nas.